The effect of post-COVID-19 ventilation measures on indoor air quality in primary schools
Frisse lucht na corona: blijvend effect of tijdelijk gedrag?
Sinds de coronapandemie weten we allemaal hoe belangrijk frisse lucht is. Ramen open, ventilatiesystemen op volle toeren – het werd een vast onderdeel van het schoolritme. Maar wat heeft dat eigenlijk opgeleverd? En zijn die verbeteringen ook gebleven?
Onderzoekers van Maastricht University volgden vier jaar lang de luchtkwaliteit in 252 klaslokalen van 27 basisscholen in Limburg. De resultaten geven niet alleen inzicht in techniek, maar vooral in gedrag.
Wat gebeurde er tijdens corona?
In maart 2020 gingen de scholen dicht. Bij de heropening golden strikte ventilatieregels. Scholen moesten:
Mechanische ventilatiesystemen continu laten draaien
Of – als die er niet waren – ramen en deuren openhouden
Het idee: meer frisse lucht = minder risico op besmetting. Maar ook: betere luchtkwaliteit = betere concentratie, leerprestaties en gezondheid.
Wat zagen de onderzoekers?
Na de heropening daalde het CO₂-niveau in klaslokalen aanzienlijk:
In natuurlijk geventileerde klaslokalen daalde de CO₂-waarde met 29%
In mechanisch geventileerde lokalen daalde het met 15%
Ook het aantal fijne stofdeeltjes (zoals die ook bij virusoverdracht een rol spelen) daalde flink. Die daling was groter bij natuurlijke ventilatie – waarschijnlijk doordat leraren actiever ventilatiegedrag vertoonden: ramen open, deuren open.
Maar bleef dat zo?
Helaas niet. Het effect nam langzaam af. Naarmate de urgentie rond corona wegebde, sloten leraren vaker ramen en deuren. De CO₂-waarden stegen gemiddeld met 0,5 tot 0,8% per week, vooral in klaslokalen zonder mechanische ventilatie. Binnen een half jaar was een groot deel van de winst verdwenen.
Een klassiek voorbeeld van ‘terugvalgedrag’: als de dreiging verdwijnt, verslapt de aandacht.
Wat zegt dit over ventilatie?
Het onderzoek laat iets belangrijks zien: goede ventilatie is niet alleen een kwestie van techniek, maar vooral van gedrag. Zelfs het beste systeem helpt weinig als het niet goed wordt gebruikt. En zelfs zonder techniek kun je veel verbeteren – als je maar weet hoe én volhoudt.
Mechanische ventilatie geeft wel een stabieler resultaat, vooral op lange termijn. Maar ook hier geldt: onderhoud en bewust gebruik blijven essentieel.
Samenvatting
Dit grootschalige onderzoek toont aan dat post-COVID ventilatiemaatregelen hebben geleid tot aanzienlijk betere luchtkwaliteit in Nederlandse basisscholen – vooral bij natuurlijk geventileerde klaslokalen. Maar: het effect nam af naarmate de coronadreiging vervaagde. Ventilatie is dus niet alleen een technisch vraagstuk, maar ook een gedragsvraagstuk.
Voor scholen, gemeenten en beleidsmakers betekent dit:
investeren in techniek is belangrijk – maar investeren in bewustwording en gedrag net zo goed.
Bron
The effect of post-COVID-19 ventilation measures on indoor air quality in primary schools
P. Eichholtz, N. Kok & X. Sun, Maastricht University, gepubliceerd in PNAS Nexus, 2024