| Healthy Building Movement is betrokken in dit project. | |
| Naam | Sporthal Egerbos |
| Functie | Sport |
| Voltooid in | 2014 |
| Oppervlakte in m2 | 4.800 |
| Kosten | €3,5 miljoen |
| Betrokken partijen | 2.0 Architecten, C2C ExpoLab, Rotsbouw BV, Van Meijl-Verhaegh ingenieurs, Poeth advies, Volantis |
| Adres | Drie decembersingel 34, Venlo |
Aanleiding
De sporthal bestaat uit twee delen. Een hal is gebouwd in 1970, de andere in 1990. Met name de nieuwere hal voldeed niet meer aan de huidige eisen, beschikte onder meer over te weinig kleed- en waslokalen. Dat was binnen dat deel niet op te lossen, de bouwkundige opzet liet dat niet toe, vandaar dat ervoor is gekozen Egerbos 2 te slopen en te vervangen door nieuwbouw. De andere hal wordt gerenoveerd. Beide hallen krijgen drie velden en in het gebouw komt eveneens een dojo.
Bovendien kampte het vorige gebouw met graffiti, een probleem dat de gemeente wenste op te lossen.
Ambities en doelstellingen zijn vanaf de start met alle stakeholders gedeeld en vastgelegd. Vanaf visievorming werd Egerbos door alle partijen omarmd als Cradle-to-Cradle sportcomplex.
Bouwproces
Bedrijven die aantoonbaar duurzaam werken kregen voorrang in dit project.
De architect van Sporthal Egerbos stond voor de opgave om het nieuwe deel in te passen in de omliggende, kleinschalige bebouwing. Bovendien was er behoefte aan extra bergruimte. Daarom is gekozen voor een verdiepte ligging van de nieuwe sporthal, 4,5 meter in de grond.
Om de circulaire aanpak in dit project te realiseren, zijn afspraken gemaakt met producenten van bouwmaterialen die niet gecertificeerd beschikbaar waren. Aan het einde van de gebruiksduur voor recycling worden deze gegarandeerd teruggenomen. Hiertegenover staat statiegeld vanuit de producent: een percentage van de aanschafwaarde, afhankelijk van de tijd dat de materialen zijn gebruikt. Er wordt dus niet afgeschreven naar nul: na vijftien jaar zijn de grondstoffen nog gegarandeerd vijf procent van de aanschafprijs waard.
Gezond gebouw
Binnenluchtkwaliteit
Functioneel groen – om lucht te zuiveren en te voorzien in goede luchtkwaliteit,
Licht
Door het verdiepen van de nieuwe sporthal werd het mogelijk om beide sporthallen van natuurlijk daglicht (noorderlicht) te voorzien waardoor er minder kunstlicht (energie) nodig is.
Transparante en veilige omgeving met gezonde materialen en functioneel groen. In de praktijk betekende dit glazen wanden die zicht bieden op de (groene) omgeving. Het glas zorgt niet alleen voor voldoende daglicht, wat een uitzondering is in sporthallen, maar zorgt er ook voor dat graffiti geen kans krijgt.
Met name het licht was een uitdaging, geven ze aan. “Om het energiegebruik fors te temperen werd gekozen voor LED-verlichting. Alleen was tijdens het voortraject nog geen LED-verlichting verkrijgbaar die aan de eisen voldeed. Daar hebben we op moeten wachten. Maar het is er nu, sinds enkele weken.”
Een ander opvallend aspect betreft volgens beide heren de grote ramen in de gevels van de nieuwe hal. “Normaal zijn sporthallen dichte dozen – hier niet. De ramen, op het noorden, zorgen voor de inval van daglicht, zeker in de wintermaanden prettig voor de vakleerkrachten.
Thermisch comfort
Ook de groene buitenmuren waar hedra’s tegenaan klimmen, zijn graffitibestendig. Van Vugt zorgde ervoor dat verschillende materialen worden hergebruikt. Zo zijn oude planken uit het plafond verwerkt in de nieuwbouw en terug te vinden als tribune. Twee daken doen nu dienst als groendaken er is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van natuurlijk daglicht. Door één van de hallen vier meter diep te verzinken was het mogelijk op natuurlijke wijze energie te besparen.
Een bijkomend pluspunt van de verdiept gelegen hal is volgens Huson dat op lager niveau een constante temperatuur heerst. Dat levert een positieve bijdrage aan de klimaatbeheersing en draagt bij aan het duurzaamheidsaspect, zegt hij.
Andere aspecten zijn het dak van de nieuwe hal G dat is voorzien van mos-sedum, de toepassing van enkele C2C-gecertificeerde materialen en het hergebruik van materiaal.
De gevels worden opgetrokken uit natuurlijke begroeiïng als zijnde een groene sjaal. Hierdoor wordt zonlicht op de gevels vermeden en dus opwarming voorkomen.
De gevelbegroeiing vermijdt bovendien zonlicht op de gevels en voorkomt zo opwarming.
De grond rondom de onderzijde van de hal werkt dempend op temperatuurwisselingen, zoals ook het groene dak en de begroei de gevels dat zullen doen.
Look & Feel
Als derde zou het gebouw echter ook een bijdrage moeten leveren aan de omgeving, niet alleen steden bouwkundig maar ook in milieu opzicht. Dat laatste resulteerde in een grotendeels groen gebouw, waarvan dak en dichte gevel delen begroeid zijn met hedera, en een deels transparant gebouw dat bijdraagt aan de sfeer en veiligheid van de woonomgeving. Dit in plaats van het bestaande hoge gesloten gebouw dat met graffiti bekladde dichte gevels had.
Vloerafwerking met marmoleum, tegels van Mosa, binnenwanden met Gyprocplaten en glazen balustrades.
De nieuwe hal is ook enigszins verschoven, waardoor er een inwendige hoek in het gebouw ontstond met ruimte voor een nieuwe, centraler gelegen entree. Door verbeterde transparantie is nu bij binnenkomst in het gebouw direct zicht op wat er in beide sporthallen gebeurt. Door de verschuiving ontstond aan de andere kant van het gebouw een plek waar de luchtbehandelingsinstallatie geplaatst kon worden binnen een begroeide omheining. Daarmee kon het dak vrij blijven van lelijke obstakels, zodat ook de ernaast gelegen etagewoningen een aangenamer uitzicht kregen.
Active design
Verschillende scholen gebruiken complex Egerbos als gymzaal. Dagelijks bezoeken dus veel leerlingen en docenten het gebouw. Dat bracht Van de Westerlo op het idee van een educatieve route in het gebouw. Op verschillende plekken vind je informatieve borden met informatie over de toegepaste C2C bouwelementen en –materialen. “Er is nog zo weinig bekend over de Cradle to Cradle denkwijze en materialen. Dit is een uitgelezen kans andere doelgroepen te bereiken”, verklaart Van de Westerlo.
Met dit soort gebouwen als inspiratiebron ervaren kinderen en sporters de voordelen van een circulaire economie en creëren we een nieuwe generatie die vanzelf de goede dingen doet voor mens, milieu en economie.
Daarnaast is er het sociaal-maatschappelijk aspect, de sociale controle. De nieuwe, centraal gelegen ingang geeft meer zicht. Je beperkt zo de overlast van hangjongeren. Het ontwerp van de nieuwbouw speelt daar ook op in: geen ‘verstophoekjes’ en de klimop tegen de gevels voorkomt dat er graffiti op wordt gespoten.”
Duurzaamheid
Het Deense bedrijf DanSign levert als eerste ter wereld een Cradle to Cradle (C2C) gecertificeerd bewegwijzeringsysteem. Niet alleen bestaat het uit gezonde en veilige materialen, maar ook is een restwaarde afgesproken. Deze varieert van 5% tot 25% van de aanschafprijs, afhankelijk van de gebruiksduur. Na het verwijderen kunnen de borden ergens anders worden hergebruikt.
De energievraag van het complex is verlaagd door onder meer goede isolatie, gebruik van zoveel mogelijk daglicht en beweginggestuurd kunstlicht met ledverlichting. Er wordt gebruik gemaakt van bodemwarmte door middel van een WKO-systeem en warmtepompen. Tevens is er warmteterugwinning uit de ventilatie lucht. Op de gehandhaafde hal is het dak voorbereid op plaatsing van PV-panelen, als daar in de toekomst geld voor is. In de resterende energievraag wordt uitsluitend voorzien met groene stroom. Er is geen gasaansluiting en er komt geen energie van fossiele oorsprong het ge bouw binnen.
Resultaat
Het complex dat in de tweede helft van 2014 is opgeleverd, geldt inmiddels als een schoolvoorbeeld van de duurzame omgang met grondstoffen. ‘Schoolvoorbeeld’ mag hier vrij letterlijk worden genomen: sinds enkele maanden worden scholieren en sporters via cradle-to-cradle-routing bewust gemaakt van het duurzame gebruik van materialen in het complex. Van Vugt: “Het leek mij altijd al mooi om de gebruiker bewust te maken van hoe de cradle-to-cradle-principes in hun sportcomplex zijn toegepast. Vooral omdat het voornamelijk scholieren zijn. Nu gebeurt dat doordat door het hele gebouw informatiebordjes uitleg geven waar de toegepaste materialen vandaan komen. Op de bankjes van de tribune staat zelfs ‘Ik was vroeger het plafond’. En ja, ook de informatie bordjes zijn cradle-to-cradle gecertificeerd.
Er zijn constantere temperaturen te meten. Door gebruik van groene gevels is de overlast van graffiti en hangjongeren verdwenen; Omwonende hebben zicht op meer groen en hebben meer daglicht in hun woonkamer.